Dag 95. Stereotype

'Ik heb geen zin dat mij elke keer de Zwarte Piet wordt toegespeeld', zei de teamleider van mijn cliënt op een gegeven moment. 'Dat kan je tegenwoordig niet meer zeggen', flapte ik eruit, met een snelle, vergoelijkende lach erachteraan, want wie wil er de nieuwe Sylvana Simons worden. Het bleef even stil. Oeps, dacht ik. 'Ik wel, want ik heb een kleurtje', zei de vrouw nu en wees op haar melkwitte arm. 'Nee, ook dan niet', zei nu ook de directeur. Hij is behalve heel charmant, ook heel donkerbruin, dus gold op dat moment als autoriteit in deze kwestie. We lachten allemaal wat ongemakkelijk en gingen gauw over tot de orde van de dag.

Vorige week keek ik naar een stand up show van een Australische comedian, Hannah Gadsby. Niet voor tere zieltjes en niet voor mensen die een uurtje zorgeloos willen lachen, maar boy, kwam het binnen. Ze is lesbisch, wat mannelijk gebouwd en te dik. Zaken die absoluut niets te maken hebben met het mens in het lijf. Ze was gestopt met grappen over haar lichaam, zei ze, en over haar seksuele geaardheid. Omdat ze niet langer wilde meewerken aan het in stand houden van stereotypen en omdat ze niet langer van haar verborgen pijn een grap wilde maken. Fuck, dacht ik, dat doe ik ook. Constant grappen maken over mijn gewicht. Zoiets doe je om anderen de wind uit de zeilen te nemen, geen betere spot dan zelfspot, maar je haalt niet alleen jezelf naar beneden, je bent medeschuldig aan je eigen stereotype.

Er mag ook niks meer, hoor ik mijn broer zeggen, maar dat is niet zo. Laten we nou niet doen alsof we allemaal diep tragische trauma's hebben opgelopen door zoveel typecasting. Stereotypes zijn een geweldige voedingsbodem voor humor, als we niet meer om onszelf en elkaar kunnen lachen, waarom dan wel? Maar het kan geen kwaad om af en toe stil te staan bij wat je er eigenlijk mee zegt, over jezelf en anderen. En om eens kritisch te kijken naar ingesleten patronen en uitdrukkingen en weg te gooien wat obsoleet is.

Hoe lang werk je daar al, vroeg de directeur aan het eind van het gesprek. Een jaar of 10, zei ik. Zin om te veranderen, we hebben goeie mensen nodig', zei de knapperd. Charmant, ik zei het al.

*Netflix-tip: Nanette, door Hannah Gadsby. Alleen voor hele stevige mannen die tegen een stootje kunnen (zeg maar gerust: een pak slaag).